زایمان زودرس چه عوارضی برای جنین دارد؟

زایمان زودرس به دلیل شروع انقباضات دهانه رحم قبل از 37 هفتگی ایجاد می‌شود و منجر به تولد نوزادانی می‌شود که در اکثر موارد دچار اختلالات و مشکلات بسیاری می‌باشند. تا جایی که امکان داشته باشند پزشکان سعی می‌نمایند زمان زایمان را به تاخیر بیندازند و در صورتی که هیچ شانسی جهت به تاخیر انداختن زایمان وجود نداشته باشند سعی می‌نمایند با حمایت از نوزاد نارس از به وجود آمدن مشکلات جدی پیشگیری نمایند.

درصد شیوع زایمان زودرس

تولد نوزاد نارس یکی از بزرگترین دلایل مرگ و میر نوزادان می‌باشد، حدود 7 تا 10 درصد از تولدهای زنده منجر به زایمان زودرس می‌شود که این رقم در کشورهای جهان سوم افزایش می‌یابد.

حدود 75 درصد زایمان‌های زودرس به صورت طبیعی و به دلیل پاره شدن کیسه آب و شروع انقباضات رحمی آغاز می‌شود و 25 درصد از آنها بنا به دلایل پزشکی مانند محدودیت رشد جنین و پره اکلامپسی توسط پزشک انتخاب می‌شود.

عواملی که منجر به زایمان زودرس می‌شود:

• پایین بودن وضعیت اقتصادی و اجتماعی
• عوامل نژادی (سیاهپوستان بیشتر از سایر نژادها در معرض زایمان زودرس قرار دارند)
• شاخص توده بدنی پایین پیش از بارداری (کمتر از 19.8)
• انجام دادن فعالیت‌های سنگین در طی بارداری
• مصرف کوکائین و یا هروئین در دوران بارداری
• ناهنجاری‌های رحم
• برخی بیماری‌های مزمن مانند تیروئید، دیابت و فشار خون بالا
• عفونت‌های مجاری ادراری و دستگاه تناسلی

• عفونت‌های منتقله از طریق تماس جنسی
• عفونت‌های دندان و لثه
• سابقه جراحی شکم
• سابقه زایمان زودرس در گذشته
• فاصله بین بارداری‌ها کمتر از 18 ماه
• حاملگی‌های چندقلو
• کوتاه شدن دهانه رحم
• پایین بودن یا بالا بودن سن مادر
• خونریزی واژینال به دلیل جدا شدن جفت
• ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند مالاریا، ایدز و مایکوپلاسما

تشخیص زایمان زودرس

اولین و مهمترسن نشانه‌ی زایمان زودرس شروع انقباضات رحمی می‌باشد. پس از مراجعه به اورژانس زایمان مسائلی که مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارتند از:

• مدت زمان شروع انقباضات
• فاصله بین انقباضات
• خونریزی واژینال
• خروج مایع آمنیوتیک
• سابقه زایمان زودرس در گذشته
• سابقه عفونت، درد، خونریزی و یا چندقلو بودن زایمان فعالی
• سابقه سیگاری بودن مادر

پس از معاینه و بررسی پرونده‌ی پزشکی بیمار ممکن است سونوگرافی‌ جهت بررسی وضعیت دقیق نوزاد تجویز شود.

نحوه مدیریت زایمان زودرس

در صورت مشاهده علائم زایمان پیش از موعد مقرر باید به اولین مرکز درمان مراجعه نمائيد، در صورتی که حس می‌کنید زمان زایمان نزدیک است بهتر است با آمبولانس تماس بگیرید.

راهکارهای مدیریتی حین مواجهه با زایمان زودرس عبارتند از:

• دارودرمانی: تجویز برخی داروها با توجه به شرایط بیمار و نوزاد می‌تواند زمان زایمان را گاهی تا چند روز یا هفته به تاخیر بیندازد.

تجویز استروئيد شامل دو دوز تزریق عضلانی بتامتازون به فاصله‌ی 24 ساعت جهت تسریع رشد ریه نوزاد در نوزادانی که بین هفته 24 تا 34 قرار دارند می‌تواند مفید باشد. (در این بین داروهایی جهت کاهش انقباضات رحمی نیز باید تجویز شود تا روند زایمان به تاخیر بیفتد.

تجویز سولفات منیزیم جهت کاهش خطر فلج مغزی در هفته‌ی 24 تا 32

• سرکلاژ اورژانسی دهانه رحم: هدف از این درمان به تاخیر انداختن زایمان، افزایش احتمال تولد نوزاد زنده و کاهش عوارض جدی به جنین بر اثر زایمان زودرس می‌باشد.

این روش برای خانم‌هایی که دچار عفونت، خونریزی واژینال و یا انقباضات رحمی هستند توصیه نمی‌شود.

• سزارین: در صورتی که جان مادر و یا جنین در خطر باشد زایمان به روش سزارین توصیه می‌شود در غیر این صورت پزشک اجازه می‌دهد تا فرآیند طبیعی زایمان طی شود.

تولد نوزاد نارس

همان طور که اشاره شد میزان مرگ و میر در بین نوزادان ناررس بیشتر می‌باشد، بنابراین نوزادی که از زایمان زودرس به دنیا می‌آید باید در اولین فرصت به بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان انتقال داده شود.

مشکل اصلی این نوزادان رشد عصبی ناقص می‌باشد، نوزادانی که بین 32 تا 36 هفتگی به دنیا می‌آیند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

برخی از مشکلات دیگری که نوزادان نارس به آن مبتلا هستند عبارت است از:

•  مشکلات تنفسی که به دلیل عدم رشد ریه‌ها به وجود می‌آید
• مشکلات تغذیه‌ای
• مشکلات شنوایی یا بینایی
• تاخیر در رشد
• فلج مغزی

زایمان زودرس منجر به اضطراب، استرس و دوره‌هایی از افسردگی در مادران نیز می‌شود.

پیشگیری از زایمان زودرس

• خانم‌هایی که در معرض بارداری‌های پرخطر قرار دارند باید به صورت مستمر تحت کنترل قرار داشته باشند، در مواردی می‌توان با سرکلاژ رحمی از زایمان زودرس پیشگیری نمود.
• درمان‌های دارویی به عنوان پروفیلاکسی نیز از گزینه‌های موثر در مواردی است که احتمال زایمان زودرس بالا می‌باشد.