همه چیز درباره سقط جنین

سقط جنین چیست؟

از دست رفتن محصول بارداری و پایان دادن به زندگی جنین ، در بیست هفته ابتدایی بارداری را سقط جنین می گویند. مهم ترین علت این عارضه در جهان ، افزایش سن بارداری و استفاده طولانی مدت از موارد جلوگیری کننده بارداری است. طبق گزارشات آماری سازمان بهداشت جهانی (WHO) ، سالانه از هر چهار بارداری ، یک مورد به سقط شدن جنین منجر می شود. اگر جنین زیر 12 هفته باشد ، در صورت صلاح دید پزشک ، سقط می تواند در خانه و با دارو ، بدون این که خطر خاصی مادر را تهدید کند ، انجام شود.

دوران بارداری یکی از دوران های سخت در زندگی هر خانم محسوب می گردد ، در این دوران هر خانمی ممکن است چالش هایی را پشت سر بگذارد تا بتواند یک نوزاد سالم را در داخل شکم خود پرورش داده و به دنیا بیاورد. سقط کردن جنین یکی از مسائل نگران کننده در بین خانم هاست. متاسفانه در سالهای اخیر درصد آن افزایش یافته است و ممکن است عمدا و یا سهوا صورت بگیرد، مادرانی که سر خود اقدام به از بین بردن جنین می نمایند ، باید بدانند که این عمل تبعات و مشکلات زیادی را با خود به همراه دارد.

هنگامی که بارداری به هر دلیلی و در هر مرحله ای پایان یابد ، به این فرآیند سقط جنین می گویند. عمدتا سقط به سه شکل خود به خودی ، عادتی و یا درمانی انجام می گردد. در سقط خودبخودی ، مادر دچارخونریزی شده و محصول رحم خود را از دست می دهد. بیشتر مادرانی که سابقه سقط دارند ، در معرض از دست دادن جنین در بارداری هستند. اما در سقط درمانی ،  دلایل مختلفی باعث می شود که پزشک تصمیم به پایان حاملگی بگیرد. در ادامه بیشتر با این موارد آشنا خواهید شد.

انواع سقط جنین

سقط جنین دارای انواع مختلفی است که در برخی موارد به طور خود خواسته و در برخی موارد ناخواسه است. انواع آن شامل موارد زیر می باشد:

• سقط خود خواسته

در این نوع سقط ، مادر به طور عمدی و آگاهانه اقدام به سقط شدن جنین داخل شکم خود می نماید. این قیبل سقط ها اغلب به دلیل بارداری های ناخواسته اتقاق می افتد. طبق آمار به دست آمده ، هر ساله یک چهارم بارداری ها به سقط عمدی و خود خواسته ختم می گردد. از جمله دلایلی که منجر به اقدام مادر برای سقط جنین می گردد عبارتند از:

• اختلافات زناشویی و عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک
• ازدواج ناخواسته
• بارداری ناخواسته و عدم آگاهی از روش های پیشگیری صحیح
• احتمال داشتن مشکلات ژنتیکی جنین
• قرارگیری در شرایط نامطلوب اقتصادی و معیشتی
• باردار شدن در روابط مخفیانه و ممنوع
• اعتیاد همسر به مواد مخدر

• سقط جنین ناخواسته

گاهی جنین بر اثر عوامل غیر قابل کنترل توسط مادر و یا به طور خود به خود از بین می رود. طبق بررسی های انجام شده ، علت شایع سقط شدن جنین تا هفته 20 ام بارداری ، اختلالات کروموزومی و ژنتیکی می باشد. از جمله سایر عوامل تاثیر گذار در سقط غیر عمد جنین ، می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• دیابت
• مشکلات هورمونی
• اختلالات رحمی ( شرایط خاص رحم یا بافت های ضعیف دهانه رحم خطر سقط را افزایش می دهند )
• بیماری های عروقی
• وزن مادر (کمبود وزن یا اضافه وزن موجب افزایش خطر سقط می شود)
• عفونت شدید
• سن بالا (زنان بالای 35 سال بیشتر از زنان جوان تر در معرض سقط جنین هستند. در سن 35 سالگی ، حدود 20 درصد در خطر سقط وجود دارد. در سن 40 سالگی ، این خطر حدود 40 درصد می شود و در سن 45 سالگی حدود 80 درصد است)
• سابقه سقط جنین ( زنانی که دو یا چند سقط متوالی داشته اند ، بیشتر در معرض خطر سقط هستند)
• تست های ژنتیکی تهاجمی در بارداری (برخی از آزمایشات ژنتیکی تهاجمی قبل از تولد ، مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی و آمنیوسنتز ، خطر خفیف سقط به همراه دارند)
• تروما
• بیماری خاص
• اختلالات سیستم ایمنی بدن
• مصرف دخانیات و الکل (سیگار ، الکل و مواد مخدر نیز از دیگر فاکتورهایی هستند که مصرف آن ها ریسک سقط را بالا می برد. زنانی که در دوران بارداری سیگار می کشند ، بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض خطر سقط جنین هستند)
• جایگزین نادرست جنین در شکم

سقط جنین به چند صورت اتفاق میفتد؟

در صورتی که با هر یک از علائم سقط جنین روبرو شدید ، لازم است در سریعترین زمان ، به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. با توجه به علائم و شدت آنها ، سقط جنین می تواند به چند شکل صورت بگیرد. در حالت کلی ، انواع سقط جنین به شرح زیر می باشد:

سقط جنین کامل

یکی از انواع سقط هایی که می تواند رخ دهد ، سقط جنین کامل است. در این سقط ، بافت جنین به طور کامل دفع می شود و با خونریزی زیادی همراه است. از این رو ، رحم به طور کامل تخلیه می شود. برای تشخیص این سقط ، لازم است حتما به پزشک مراجعه کرده و سونوگرافی انجام دهید.

سقط جنین ناقص

نوع دیگری از سقط جنین که برای مادر اتفاق میفتند ، سقط ناقص می باشد. به این صورت که بخشی از بافت جنین همراه با خونریزی ، دفع می شود و بخشی دیگر در رحم باقی می ماند. برای خارج کردن نیم دیگر آن ، لازم است حتما با متخصص زنان و زایمان ، مشورت کرده و راه های درمان آن را پیش بگیرید.

سقط جنین خاموش (فراموش شده)

این سقط ، همانطور که از نامش پیداست ، هیچ علائمی را با خود به دنبال ندارد. در واقع بافت جنین به طور کامل در رحم مادر باقی می ماند و از آن خارج نمی شود. برای این که بتوان این سقط را تشخیص داد ، لازم است حتما سونوگرافی انجام داد. با سونوگرافی ، مشخص می شود که ضربان قلب جنین نمی زند ؛ از این رو ، سقط رخ داده است.

سقط جنین سپتیک

یکی از سقط هایی که به ندرت پیش می آید ، سقط سپتیک است. زمانی که رحم عفونت کند ، این اتفاق رخ می دهد. باید توجه داشت که این موضوع بسیار خطرناک است و لازم است در سریعترین زمان ، به پزشک متخصص مراجعه نمود و اقدامات لازم را برای درمان پیش گرفت.

سقط جنین القایی

زمانی که بارداری ، به عمد ، توسط دارو یا روش های پزشکی ، به پایان برسد و جنین سقط شود ، به اصطلاح به آن سقط القایی گفته می شود.

روش های سقط جنین

روش های سقط کردن جنین ، به طور کلی به سه دسته دارویی ، القایی و جراحی تقسیم می شوند. روش های دارویی در هفته های اول بخصوص تا هفته نهم بارداری بیشتر از سایر روش ها کاربرد دارد. هر کدام از موارد ذکر شده ، در ادامه شرح داده می شود:

روش های سقط کردن سه ماه اول بارداری

• سقط جنین با دارو
• سقط جنین با ساکشن

در این دوران از هر سه روش دارویی ، جراحی و القایی استفاده می شود ، که روش دارویی شایع تر می باشد. در روش دارویی ، مادر به مصرف داروهایی می پردازد که موجب انقباضات شدید در رحم مادر می شوند. این داروها به شکل آمپول ، قرص و شربت قابل استفاده می باشند. پس از مصرف دارو ، مادر شاهد خونریزی از رحم خود خواهد بود. در کنار خونریزی ،  ممکن است مادر دچار اسهال ، استفراغ ، تب و لرز نیز شود. لازم به ذکر است که مادر ممکن است به مدت دو هفته خونریزی داشته باشد و این امری طبیعی است و نیازی به نگرانی نیست. ازجمله داروهایی که به منظور سقط استفاده می شوند ، می توان به متروتروکسات ، میزوپروستول ، میفپریستون اشاره کرد.

در روش جراحی که بصورت کورتاژ (ساکشن) ، انحلال و کورتاژ ، انحلال و تخلیه انجام می شود ، مادر به سقط کامل جنین می پردازد. از دیگر روش های جراحی می توان به آسپراسیون با واکیوم دستی نیز اشاره نمود.

روش سوم سقط جنین ، تا هفته نهم بارداری تزریق مایع به رحم می باشد. این مایع به داخل آمنیونی تزریق می شود که به آن روش القایی نیز می گویند. این روش ازجمله روش های پرکاربرد در تمامی مراحل بارداری می باشد.

روش های سقط کردن سه ماه دوم بارداری

در این دوران ، دیگر مصرف دارو تاثیری ندارد و بیشتر سقط ها با روش های جراحی و القایی انجام می شود. ازجمله این روش ها می توان انحلال و کوتاژ ، انحلال و تخلیه رحم و تزریق مایع به رحم (آمنیونی) نام برد.

روش های سقط کردن سه ماه سوم بارداری

در سه ماه سوم بارداری ، سقط کردن جرم محسوب می شود و روش هایی که در سقط های غیرقانونی استفاده می کنند ، معمولا روش های القایی یا روش جراحی انحلال و تخلیه رحم می باشد.

عوارض های ناشی از سقط جنین

سقط کردن جنین علاوه بر مشکلات جسمی که برای مادر به به همراه خواهدداشت ، تبعات روحی و روانی زیادی را نیز برای وی به همراه دارد. در ذیل به برخی از این عوارض اشاره می گردد:

• سقط ناقص

 گاهی اوقات به علت عدم تبحر فردی که اقدام به عملیات سقط جنین می نماید ، ممکن است سقط به طور کامل انجام نگیرد و بخشی از اندام و یا جفت ، در داخل رحم باقی بماند. این موضوع ممکن است منجر به عفونت و خونریزی های شدید رحمی گردد. در این مواقع ، حتما به یک دکتر متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید تا مورد بررسی و درمان صحیح قرار بگیرید. اکثر موارد این عوارض با درمان درست برطرف خواهد شد. اما گاهی لازم است که مجددا فرد تحت کورتاژ یا اعمال جراحی پیچیده تر قرار گیرد.

• عفونت لگنی

 زمانی که جنین سقط می شود ، دهانه رحم باز شده و ممکن است از این راه ، باکتری ها به داخل واژن راه پیدا کنند و باعث عفونت شوند. در برخی مواقع ، با شدت میزان عفونت ، لازم است مادر در بیمارستان بررسی شده و تحت مراقبت قرار گیرد.

• پارگی رحم 

در عمل کورتاژ ، بخصوص زمانی که توسط افراد غیر پزشک انجام شود ، ممکن است جراحت و صدماتی به رحم وارد گردد. از این رو ، منجر به خونریزی شدید یا عفونت ، تب و درد شکمی شود. در برخی مواقع حاد ، ممکن است لازم باشد بیمار تحت یک جراحی هیسترکتومی ( خارج کردن رحم ) قرار گیرد.

تبعات روحی بعد از سقط جنین

یکی از عوارض سقط جنین ایجاد فشارهای روحی و روانی بر روی مادر است که در ذیل به چند موارد آن اشاره می نماییم :
• افسردگی
• تفییرات در خلق خو و بی انگیزگی
• کاهش سطح انرژی
• کاهش میزان تمرکز
• تغییرات وزن
• اختلال در خواب و کابوس دیدن
• افزایش استرس و اضطراب
• احساس گناه
• اختلال در روابط زناشویی
• در موارد شدیدتر تصمیمات خودکشی

دلایل سقط جنین

همانطور که در بالا به آن اشاره شد عوامل متعددی می تواند در بروز سقط شدن جنین نقش داشته باشند ، این عوامل عبارتند از :

• بروز بیماری و مشکلات جسمی در مادران به دلیل بارداری می باشد. هنگامی که بارداری خطراتی را برای مادر به دنبال داشته باشد ، آنگاه بهترین متخصص زنان تهران ، تصمیم به ختم بارداری می گیرد.
• گاهی با انجام آزمایشات مختلف بر روی جنین ، دکتر زنان خوب در تهران ، اختلال در رشد جنین را تشخیص می دهد. این اختلالات می تواند در بخش جسمی یا روانی کودک به وجود آید. با به دنیا آمدن جنین ناقص زندگی برای آن ها متفاوت و دشوار خواهد بود ؛ لذا با تجویز پزشک و اجازه والدین حاملگی به پایان می رسد.

علائم سقط جنین

بیشتر سقط جنین قبل از هفته دوازدهم بارداری اتفاق می افتد. علائم و نشانه های آن شامل موارد زیر است :

• لکه بینی یا خونریزی از واژن
• درد یا گرفتگی در شکم یا کمر
• خروج مایع یا بافتی از واژن
• تب و لرز
• ترشحات بدبو از واژن

اما لکه بینی همیشه خطرناک نیست و اکثر زنانی که در سه ماهه اول بارداری دچار لکه بینی واژینال یا خونریزی می شوند ، بارداری موفقی خواهند داشت. از این رو ، در صورت مواجه شدن با خونریزی ، لازم است به پزشک خود مراجعه نموده و بررسی های لازم را در این راستا صورت دهید.

سقط خود به خودی جنین

بیشتر سقط های خود به خودی به این دلیل رخ می دهند که جنین به خوبی رشد نکرده است. عواملی که سبب بروز سقط بصورت خودبه خودی جنین می شود عبارتند از :

مصرف الکل: مادرانی که در دوران بارداری مشروبات الکلی مصرف می کنند در معرض بروز سقط قرار می گیرند.

مصرف دخانیات: مادرانی که دخاینات نظیر سیگار یا قلیان مصرف می کنند. حتی مادرانی که در محیط های پر از دود دخانیات قرار دارند نیز خطر سقط جنین در آن ها افزایش می یابد.

چاق بودن: چاقی در مادران از دیگر دلایل موثر بر سقط می باشد.

رشد غیرطبیعی جنین: این موضوع سبب بروز سقط خودبه خودی جنین می شود.

اختلالات ژنتیکی: وجود ناهنجاری ها و اختلالات ژنتیکی در جنین از دیگر دلایل بروز سقط می باشد.

سوابق خانوادگی: سابقه سقط در خانواده و مادر نیز از دلایل شایع در بسیاری از بارداری ها می باشد.

بارداری در سن بالا: اقدام به بارداری در زمانی که مادر یا پدر یا هردو سن بالاتر از 35 سال دارند.

مواردی که ذکر شد ، شایع ترین دلایل بروز این حادثه می باشند. اما برخی دلایل دیگر نیز وجود دارد که سبب می شود جنین ، خود به خود سقط شود. این عوامل شامل موارد زیر می باشند:

• اگر مادری در دوران بارداری دچار عفونت شود و یا از قبل مبتلا شده باشد ، احتمال سقط در آن ها افزایش می یابد. ازجمله این عفونت ها می توان به سرخچه ، تب مالت ، ایدز و سایر عفونت های مقاربتی اشاره کرد.
• اگر در دوران بارداری ، مادران از داروهای خاص برای برخی بیماری های خاص استفاده می نمایند ، بهتر است تحت نظر یک متخصص زنان و زایمان خوب در تهران باشند. زیرا برخی داروها ماهیت سقط دارند و پزشک باید وضعیت را بررسی کند و به دنبال راه حل باشد.
• برخی بیماری های غدد ، نظیر دیابت یا کم کاری تیروئید ، سبب سقط جنین می شود.
• بیماری های مزمن مثل سرطان ، سل ، فشارخون و بیماری های کلیوی نیز احتمال سقط را افزایش می دهند.
• برخی آزمایشات نظیر آمینوسنتز در دوران بارداری ، سبب بروز سقط می شود. لذا اگر احتمال به بارداری می دهید ، بهتر است قبل از انجام این آزمایش یک تست بارداری انجام دهید.
• مادرانی که مدت کمی از زایمان قبلی و یا سقط قبلی او میگذرد ، اگر اقدام به بارداری کنند ، احتمال سقط مجدد در آن ها بالا است.
• برخی ویژگی های پدران نیز بر عمل سقط تاثیر دارد. برای مثال اگر پدری به اقتضای شغلش ، دائما در محیط شیمیایی باشد ، می تواند تاثیر منفی بر بارداری داشته باشد و یا سبب سقط شود.
• مادرانی که دائما در معرض سموم و مواد شیمیایی باشند ، احتمال سقط در آن ها افزایش می یابد.
• مادران مبتلا به بیماری های رحمی نیز در معرض بروز این عارضه می باشند.
• برخی مادران به دلیل عدم پذیرش ایمنی بدن و یا نارسایی دهانه رحم ، ناچارا جنین خود را ازدست می دهند.

راه های جلوگیری از سقط شدن جنین

با توجه به مواردی که ذکر شد ، به منظور جلوگیری و پشگیری تاز بروز این حادثه ، می توان راه های زیر را پیش گرفت:

• مراقبت و ویزیت های دوران بارداری باید به موقع انجام شوند.
• مصرف زیاد الکل و مواد مخدر ، خطر سقط جنین را افزایش می دهد. بنابراین مادران باردار باید از مصرف این مواد اجتناب کنند.
• مصرف روزانه مولتی ویتامین و داروهای تقویتی که پزشک زنان تجویز می کند ، بسیار اهمیت دارد.
• عدم مصرف یا مصرف محدود کافئین خطرناک است. بررسی ها نشان می دهند که نوشیدن بیش از دو نوشیدنی کافئین دار در روز ، خطر سقط کردن جنین را بالا می برد.
• مادرانی که دچار بیماری های زمینه ای و مزمن هستند ، بیشتر باید در دوران بارداری چکاپ شوند.

اقدامات بعد از سقط جنین

بعد از این که به طور خواسته یا ناخواسته ، سقط جنین رخ داد ، لازم است مراقبت ها و اقدامات لازم را در خصوص آن صورت داد. این اقدامات شامل موارد زیر می باشند:

• از رفتن به استخر و سونا ، تا دو هفته بعد از عمل بپرهیزید. این مکان ها احتمال ابتلا به عفونت را در زنان افزایش می دهد. همچنین به دلیل بسته نشدن کامل رحم ، بهتر است مادران بهداشت فردی را رعایت کنند.
• لازم است از آنتی بیوتیک هایی که دکتر زنان تهران تجویز کرده است مصرف نماید.
• عمدتا بانوان بعد از سقط ، دچار گرفتگی عضلات و بی حالی می شوند. این امری طبیعی می باشد و احتیاجی به نگرانی ندارد. هنگامی که به درد شدید دچار شدید ، بهتر است به ماساژ دادن آن نواحی بپردازید. ماساژ سبب کاهش درد بعد از سقط کردن می شود. درصورتی که درد زیاد و غیر قابل تحمل شود ، بهتر است به دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک با معاینه شما ، تصمیم به مصرف داروهای ضد درد می گیرد.
• برای رسیدن به بهبودی کامل بایستی مادر به کاهش اضطراب و استرس خود بپردازد. در دوران بعد از سقط ، احساس عذاب وجدان و فشار روحی زیاد بر مادر امری طبیعی و موقتی می باشد. لذا باید این فشار ها را کنترل کرد تا زودتر به بهبودی کامل جسمی و روحی رسید.

از دیگر مراقبت ها

• توصیه می شود بعد از سقط ، مایعات زیاد مصرف شود.
• تا بهبودی کامل ، بهتر است خوب استراحت کنید. دوران نقاهت ممکن است چند هفته به طول بیانجامد ، لذا بایستی صبر و حوصله پیشه کنید.
• بهتر است بعد از سقط ، در کنار ویتامین ها ، غذاهای سالم نیز مصرف کرد. این امر می تواند دوران نقاهت را کاهش دهد.
• بروز خونریزی بعد از سقط ، طبیعی است و نیازی به نگرانی نمی باشد. زیرا عمل سقط کردن 4 الی 5 ساعت بطول می انجامد. اما برای تکمیل فرایند سقط ، لازم است شما به مدت دو روز صبر کنید. اگر خونریزی مشاهده نشد ، حتما به پزشکتان اطلاع دهید.
• برای داشتن رابطه جنسی ، نیاز است 2 الی 3 هفته از عمل سقط جنین بگذرد. پس از بهبودی کامل می توانید با شریک جنسی خود رابطه داشته باشید.
• جهت کاهش درد می توانید از کمپرس گرم نیز استفاده کنید.

سوالات متداول در رابطه با سقط جنین

کلام آخر

سقط های عمدی که به طور خودسرانه توسط مادر و افراد نامتخصص و یا بصورت غیرقانونی انجام می گیرد ، تبعات و مشکلاتی به مراتب جدی تری به همراه دارد. چرا که ممکن است بخشی از اعضای بدن و یا جفت جنین در داخل رحم باقی بماند و یا به دیواره های رحم آسیب های جدی وارد شود. از  این رو  ، موجب خونریزی ها و عفونت های شدید می شود. یکی از مسائل مهم که گریبانگیر بسیاری از مادران شده این است که برای اقدام به این کار ، از داروها و آمپول های سقط نامعتبر و تقلبی برای سقط جنین استفاده می کنند. این کار ممکن است منجر به مرگ مادر شود. پس لازم است در این مسائل بسیار دقت کنید.

***شما می توانید درباره تمام مواردی که به مسائل و مشکلات زنان مربوط می باشد و رفع ابهامات خود ، با دکتر فرزانه درویش زاده ، جراح و متخصص زنان و زایمان ، مشورت نمایید. سوالات خود را در قسمت دیدگاه وب سایت مطرح نمایید. ما در کوتاه ترین زمان ممکن به سوالات شما پاسخ خواهیم داد.***

دکتر فرزانه درویش زاده